Scott Hanselman’ın meşhur sözü artık ata sözü kıvamına geldi: “JavaScript, web’in assembly dilidir“. Bunu doğrulayan da çok çaba oldu. Google “Native Client” diye bir işe girişti. Mozilla, asm.js’i yaptı, kullandı. Her biri, JavaScript’in her seferinde bir metin dosyasından okunup yorumlanan ikliminden makine koduna daha yakın, byte-code seviyesine derlenmiş hâlini hedefledi. Daha hızlı, daha güçlü ve daha doğal web işçiliği için.

Şimdi geldiğimiz yer ise webasm. Herkesin kendi kendine denediği ara JavaScript formuna artık büyük oyuncuların katkı sağladığı bağımsız bir ekip devam edecek. Bu adamların her birinin elinde internet gezgini var. Ve masada olmaları önemli.

Çıkan ürün, ümit edilir ki tüm gezginlerce desteklenecek ve web uygulamaları, daha bir doğal, daha bir semiz olarak mücadelesini sürdürecek.

Geliştiricinin hayatına etkisi ne olacak?

Script’ler gezgine okunabilir metin dosyaları olarak değil, byte-code’a derlenmiş assembly’ler olarak gelecek. Gezgin de üzerinde çalıştığı işlemci mimarisine göre daha az eforla makine koduna dönüşüm yapıp mantığı icra edecek. Geri sararsak, geliştiricinin de uygulamalarındaki script’leri artık bir derleyiciden geçirerek sunması demek bu. TypeScript ve CoffeeScript gibi JavaScript’e derleyen soyutlayıcılarla zaten bu deneyime alışkın olan web emekçileri, tahminimce bu noktada sıkıntı çekmez.

Gezgin tarafında da eğer webasm desteği yoksa, evrenselleşme yolunda giden asm.js’e düşerek durumu kurtarma planı varmış. Asm.js’in Chrome ve IE tarafında desteklenmesi an meselesi.

İlginç bir yoldan geçiyoruz. Web, doğuşundaki yoğun ve güçlü soyutlama ilkesini endüstrideki akıntılardan dolayı kaybediyor ve artık, neredeyse işlemciyle birebir yazışacak yakınlığa geliyor. İşlemcilerin mimarilerinin bu kadar çeşitlendiği ve web’in de bu kadar dallandığı budaklandığı karmaşada bu iki katmanın iletişiminin yükünü yine programcılar maharetli elleriyle üstleniyor ve başarıyor.